Turf als brandstof
Turf is gedroogde grond uit moerasgebied waar na honderden jaren dode planten veengrond vormen. Deze gedroogde grond brandt goed. Vanaf de Middeleeuwen tot midden negentiende eeuw is turf zelfs de belangrijkste brandstof voor huishoudelijk gebruik en de industrie. Toen is zoveel veen afgegraven, dat grote stukken land onder water komen te staan. In de regio Rotterdam zijn op die manier de Kralingse Plas en de Bergse Plassen ontstaan.
Turf meten met een ton
In de Gouden Eeuw groeit de economie en is er veel brandstof nodig. Af en aan komen de schepen met ladingen turf in de haven. Turftonsters stellen de juiste hoeveelheid geloste turf vast met behulp van een ton, vandaar hun naam. De vrouwen mogen alleen geijkte tonnen gebruiken die een inhoud van 200 liter hebben.
Hoe wordt de turf gelost en belasting betaald
Turfraapsters vullen aan boord manden met turf, die vervolgens door turfhevers, mannen, op hun schouder naar de wal worden gedragen. Daar worden ze door de tonsters overgeheveld in de eerdergenoemde vaten. Keurmeesters bepalen kwaliteit en prijs, waarna de tonster en leverancier naar het turfbelastingkantoor gaan voor de verschuldigde accijns.
Hoe word je turftonster
Turftonsters zijn door de stad aangesteld. Vaak zijn het eenvoudige en arme vrouwen. Ze hebben gezworen om hun werk volgens officiële regels uit te voeren. Ze verdienen weinig, maar als extraatje mag de turftonster overgebleven turf meenemen naar huis als gratis brandstof voor haar kachel.
Van de turflijst: einde van het beroep
Als turf wordt vervangen door steenkool, zijn de turftonsters niet meer nodig. Dat komt eigenlijk goed uit, want vanaf de 19e eeuw vindt men dat vrouwen thuis horen te zitten en te zorgen voor het huishouden en de kinderen.
Op de afbeelding zie je het afgraven en stapelen van de gedroogde turf bij Hillegersberg.
