Alhoewel de Spoorwegstaking van september 1944 een landelijke gebeurtenis was, had het veel invloed op Rotterdam. Zo wordt er veel minder voedsel en brandstof naar Rotterdam vervoerd en komt de Honger winter van 1944/1945 extra hard aan in de stad.
Geheime boodschap
"De kinderen van Versteeg moeten allen onder de wol", luidt op 17 september 1944 de codeboodschap van Radio Oranje. Versteeg is de schuilnaam van NS president-directeur W. Hupkes die op het moment van het bericht op de golfbaan staat. Na het horen van het bericht duikt hij onder. Met de 'kinderen van Versteeg' wordt verwezen naar de 30.000 medewerkers van de NS. Voor de staking moeten zij allemaal onderduiken.
Wie zit achter de staking
Na meerdere malen geen gehoor te hebben gegeven aan eerdere stakingen (de Februaristaking van 1941 en de april-meistakingen van 1943) is het anders op 17 september 1944. De staking is een initiatief van het geallieerde opperbevel, die een spoorwegstaking noodzakelijk zag voor een succesvol verloop van Operatie Market Garden. Zo zouden de Duitse legereenheden geen gebruik meer kunnen maken van het treintransport en daardoor minder snel kunnen reageren op de geallieerde invasie bij Arnhem. De staking loopt vrij chaotisch en er wordt niet overal meteen gereageerd. Maar tegen het einde van de week is het werk van de NS stilgelegd.
Gevolgen van de staking
Achteraf wordt vastgesteld dat de stakingsbereidheid van de NS vooral te danken is aan de oprukkende geallieerde eenheden in West-Europa en het verwachte spoedige einde van de oorlog. De verwachting is, dat de staking slechts voor een paar weken zou gelden en niet acht (!) maanden zou duren. Operatie Market Garden eindigt in een groot fiasco en de bevrijding van Nederland blijft uit. Het succes van de spoorwegstaking werkt juist averechts. Het vervoer van brandstof en voedsel naar het westen van Nederland komt compleet tot stilstand te liggen en de situatie in de grote steden zoals Rotterdam wordt schrijnend. Bovendien kunnen schepen door de strenge winter geen voorraden brengen. Ondanks de verslechterde situatie onder de bevolking in het westen maakt de Nederlandse regering in ballingschap op 25 januari 1945 bekend dat de staking wordt voortgezet.
Verzet of niet
Alhoewel de spoorwegstaking van de NS voor lange tijd als grootse verzetsdaad wordt beschouwd, is daar in de laatste jaren na veel onderzoek verandering in gekomen. Zo blijkt dat de staking geen invloed meer gehad heeft op de deportatie van vele Nederlanders naar concentratiekampen aangezien de laatste transporten vanuit Nederland al op 4 september 1944 voorbij zijn, twee weken vóór de spoorwegstaking.
De foto
De foto toont een verlaten spoorwegstation in Rotterdam tijdens de spoorwegstaking
Heb je de film Bankier van het verzet van Joram Lürsen gezien? Hierin komt de financiering van de lonen van spoorwegarbeiders aan de orde.
