De bron
Op grond van de afgebeelde topografie is deze kaart van de Nederlandse cartograaf Jacob van Deventer omstreeks 1562 gedateerd. Rotterdam wordt begrensd door de Coolsingel, Pompenburgsingel en Goudsesingel aan de landzijde; de stadsgrachten aan de zuidkant worden later de Blaak en de Nieuwehaven. Op het bijkaartje (voorheen noemt men de bijkaartjes kartons) zijn de gebouwen met Latijnse namen aangeduid.
In opdracht van Filips II?
In de periode 1545 tot 1575 tekent de Mechelse landmeter Jacob van Deventer 223 plattegronden van steden in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden en ook een paar in West-Duitsland. Tot voor kort heerst het idee dat Jacob dit voor Filips II, heerser van het Spaanse Rijk en de Lage Landen (zoals Nederland dan wordt aangeduid) heeft gemaakt. Het doel van de kaarten zou 'militair' zijn om te gebruiken bij de belegering van opstandige steden. Verdedigingswerken, belangrijke gebouwen en verbindingswegen zijn namelijk nauwkeurig afgebeeld. In een nieuwe publicatie uit 2018 over Van Deventer's stadsplattegronden (Stedenatlas van Jacob van Deventer door R. Rutte & B. Vannieuwenhuyze) wordt er een andere betekenis gegeven aan het werk van Van Deventer. Zo zouden de kaarten een initiatief zijn van Van Deventer zelf en zonder militaire bedoelingen. Wel heeft hij ze aan Filips II aangeboden. Het resultaat bestaat uit drie ’atlassen’ met stadsplattegronden, waarvan een deel is zoekgeraakt en twee in de koninklijke bibliotheek te Madrid worden bewaard. De schetsen of minuten van de Nederlandse steden zijn terechtgekomen in het Nationaal Archief.
Bijzonder betrouwbaar
De kaarten van Van Deventer zijn gemaakt met behulp van driehoeksmeting en het zijn in Nederland de oudste stadsplattegronden die als bijzonder betrouwbaar worden beschouwd. In grote lijnen gaat dit ook wel op, al zijn er met moderne methoden wel wat afwijkingen te constateren.
Kopieën
Van Rotterdam is alleen de kaart uit Madrid bekend. Eind 19e eeuw zijn de Madrileense kaarten één keer in Nederland geweest en toen zijn handmatig kopieën gemaakt. Hiervan bezit het Stadsarchief een exemplaar. De recente reproducties zijn met behulp van moderne technieken vervaardigd en daardoor zeer nauwkeurig.
