Op de Internationale Dag van de Rechten van de Mens, vrijdag 10 december 2021, biedt het college van burgemeester en wethouders van Rotterdam excuses aan voor de rol van hun voorgangers in koloniale tijden vanaf de 17e eeuw. Tussen 1602 en 1795 bekleden namelijk de meeste bewindhebbers van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en de West-Indische Compagnie (WIC) ook functies in het stadsbestuur. De voorlopers van de Rotterdamse colleges van burgemeester en wethouders investeren in deze handelscompagnieën en later in de particuliere slavenhandel en plantages.
Burgemeester Aboutaleb: 'Onze voorgangers speelden een prominente rol in het Nederlandse kolonialisme en de keerzijde daarvan, slavenhandel en slavernij. Zij waren medeverantwoordelijk voor koloniale onderdrukking, van het Caribisch gebied en Afrika tot aan Indonesië.' Het college stelt dat de wreedheden uit het koloniaal en slavernijverleden nog steeds leed veroorzaken onder de generaties vandaag.
Het koloniaal en slavernijverleden stopt niet in 1795. Slavernij wordt in Nederland pas in 1863 wettelijk afgeschaft (de tot slaafgemaakten moesten daarna nog tien jaar op de plantages blijven werken). Ook kan gedacht worden aan de voormalige koloniën Suriname en Nederlands-Indië die tot ver in de 20e eeuw nog tot Nederland behoorden. Daarnaast waren de Nederlandse Antillen nog tot 2010 één land binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Het slavernij en koloniaalverleden is niet van lang geleden. Je zou kunnen stellen dat we er nog steeds middenin zitten.
Onderzoek
Het excuus volgt na een onderzoek naar het Rotterdamse koloniale en slavernijverleden dat startte in 2017. De resultaten van dit onderzoek werden eind 2020 gepresenteerd door het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) in de vorm van drie boeken. Daarna sprak de gemeente met meer dan 200 Rotterdammers, wetenschappers en experts over dit verleden en de betekenis ervan voor het heden en de toekomst.
Sporen uitgewist
Interessant aan het Rotterdamse koloniale en slavernijverleden is dat veel sporen van dit verleden met het bombardement van 14 mei 1940 zijn uitgewist. Veel gebouwen, pleinen, straten en beelden uit die tijd zijn toen volledig vernietigd. Maar dit betekent niet dat het koloniale verhaal niet meer verteld kan worden. De afwezigheid van deze gebouwen, pleinen, straten en beelden betekent juist dat het verhaal op een andere manier via andere bronnen verteld moet worden. Met dit thema wil het Stadsarchief Rotterdam graag helpen dit verhaal naar buiten te brengen.
Bronnen
Het zijn niet alleen bronnen over de koloniale sporen binnen dit thema. Er zijn ook bronnen te uitgelicht uit de voormalige koloniën van Nederland, zoals Suriname en Nederlands-Indië, die gerelateerd zijn aan Rotterdam. Deze lopen uiteen van lijsten van tot slaafgemaakten op Surinaamse plantages uit de 18e eeuw tot affiches om Nederlandse mannen te werven in de strijd tegen de Indonesische Onafhankelijkheid na de Tweede Wereldoorlog.
Disclaimer
Binnen dit thema komen bepaalde woorden, teksten en beelden voor die als kwetsend kunnen worden ervaren. We benadrukken dat deze woorden, teksten beelden direct zijn overgenomen uit de bronnen uit het verleden en wij daar op geen manier zelf iets ingebracht hebben. De woorden en teksten zijn in de lopende teksten cursief gedrukt of tussen aanhalingstekens gezet.
Tentoonstelling op het Stadsarchief
Vanaf vrijdag 30 juni tot eind 2023 is de tentoonstelling Koloniaal Rotterdam in het archief te zien in de hal van Stadsarchief Rotterdam. De tentoonstelling neemt je mee door vier eeuwen geschiedenis en maakt aan de hand van (originele) bronnen en archiefstukken een deel van het koloniale en slavernijverleden zichtbaar in de stad van nu.
Kom ook eens kijken. We zien je graag bij het stadsarchief!
