10 en 11 november 1944. Op bevel van de Duitse bezetter moeten mannen van 17 tot 40 jaar zich melden voor de arbeidsinzet. Zij moeten gaan werken in Duitsland. Zo’n 52.000 mannen worden uit Rotterdam en Schiedam meegenomen. Dit is de grootste arbeidsrazzia van Nederland.
Een razzia is een door de overheid opgezette jacht op een groep mensen. De inwoners van een bepaald gebied worden hierbij in korte tijd verrast. Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren er twee soorten razzia’s: vervolgingsrazzia’s en arbeidersrazzia’s. Bij vervolgingsrazzia’s werden in bezet gebied Joden, Sinti, Roma en politieke tegenstanders opgepakt en naar kampen afgevoerd. Bij de Arbeidseinsatz gaat het om arbeidersrazzia’s. Burgers worden opgepakt om verplicht te werken voor nazi-Duitsland.
Duitse militairen verzamelen de opgepakte mannen op verschillende plekken in de stad. Vanaf daar gaan ze verder per boot, per trein of te voet. Het is een lange zware reis vol onzekerheden. De mannen worden afgevoerd naar andere plaatsen in Nederland of naar Duitsland. Daar worden ze gedwongen om onder zware omstandigheden te werken.
Siegfried Bouts (17 jaar) schrijft in zijn dagboek:
'Stelt u toch eens voor: Ik ben aan mijn ouders ontstolen en in ballingschap weggevoerd. Ik ben electricien geworden bij de Deutsche Reichsbahn. (…) Ik heb twee keer ontvluchtingspogingen gedaan, die jammerlijk mislukten.'
De mannen die de arbeidsinzet hebben overleefd komen na de bevrijding thuis. Het duurt 50 jaar voordat Jaap Folst, zelf overlevende van de razzia, de eerste herdenking organiseert.
Op 10 november 2023 is een monument voor alle slachtoffers van de razzia onthuld (zie foto). Voortaan wordt daar elk jaar op 10 november de razzia herdacht. Dit jaar (2024) is het 80 jaar geleden dat de razzia van Rotterdam en Schiedam plaatsvond.
